فهرست مطالب
فصل اول
صفویانفصل اول: صفویان 3
فصل اول: صفویان 4
اصالت خاندان صفویان 5
فصل دوم
فرهنگ و هنر صفویهفصل دوم: فرهنگ و هنر صفویه 9
فصل دوم: فرهنگ و هنر صفویه 10
فصل سوم
هنرها 13
نقاشی و نگارگری در دوره صفوی1038-983 هـ..ق 14
آخرین پادشاه صفوی(رخوت ورکود1135-1039هـ ق) 23
معماری صفویه 33
مساجد دوره صفویه 33
مسجد علی اصفهان 34
مسجد حکیم اصفهان 34
مسجد شیخ لطف الله 35
مدارس 37
مدرسه عباسقلی خان مشهد 38
مدرسه نواب مشهد 38
مدرسه علیا فردوس 38
مدرسه خان شیراز 38
مدرسه کاسه گران اصفهان 39
آرامگاهها 39
گنبد سبز مشهد 39
خواجه ربیع مشهد 40
کاخ ها 40
کاخ چهلستون اصفهان 41
کاخ هشت بهشت اصفهان 41
کاخ عالی قاپو اصفهان 42
پلها 43
پل بیستون 43
پل الله وردیخان (سی وسه پل) اصفهان 43
پل خواجو اصفهان 44
رباط زین الدین ( جاده یزد _ کرمان) 44
کاروانسرای مهیار اصفهان 45
کاروانسرای ده بید(جاده اصفهان _ شیراز) 45
کاروانسرای شبلی (جاده تبریز _ میانه) 45
کاروانسرای شیخ علیخان اصفهان 46
کاروانسرای بیستون 46
کاروانسرای مادرشاه( اصفهان ) 46
کاروانسرای امین آباد اصفهان 47
حمام 47
نگاهی به موسیقی دورۀ صفویه 49
شاهان صفوی و موسیقی 49
انواع موسیقی 50
موسیقی نقاره ای 50
موسیقی مجلسی 51
موسیقی مطربی 53
موسیقی ایلاتی 54
موسیقی مذهبی 54
تشکیلات موسیقی دربار 56
فلزکاری 75
قالیبافی 81
گچبری 86
منابع 87
فصل اول: صفویان
صفوی، صفویه یا صفویان سلسله ای ایرانی و شیعه بودند که در سال های 880 تا 1101 هجری خورشیدی (برابر 907-1135 قمری و1501-1722 میلادی) بر ایران فرمانروایی کردند، بنیانگذار سلسله پادشاهی صفوی ، شاه اسماعیل یکم است که در سال 880 خورشیدی در تبریز تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه حقیقی صفوی، شاه سلطان حسین است که در سال 1101 خورشیدی از افغانها شکست خورد.
دوره صفویه از مهمترین دوران تاریخی ایران محسوب می شود ، چرا که پس از نابودی حکومت ساسانیان، یک حکومت پادشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن روزگار فرمانروایی کند. در حقیقت پس از اسلام ، چندین حکومت ایرانی مانند صفاریان ، سامانیان ، آل بویه و سربداران تشکیل شد، ولی هیچکدام نتوانستند تمام ایران را زیر پوشش خود قرار دهند و وحدتی میان مردم ایران به وجود آوردند.
صفویان، مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران قرار دادند،وآن را به عنوان عامل همبستگی ملی ایرانیان برگزیدند. شیوه حکومت صفوی تمرکزگرا و قدرت مطلقه (در دست شاه) بود، پس از تشکیل حکومت صفویه، ایران اهمیتی بیشتر پیدا کرد و از ثبات و وحدت برخوردار شد و در عرصه جهانی مطرح شد. در این دوره روابط ایران و کشورهای اروپایی به دلیل دشمنی امپراتوری عثمانی با صفویان و نیز مسایل بازرگانی ( به ویژه تجارت ابریشم از ایران) گسترش فراوانی یافت. در دوره صفوی( به ویژه نیمه اول آن) جنگهای بسیاری میان ایران با حکومت عثمانی در باختر و با ازبکها در خاور کشور رخ داد که علت این جنگ ها مسائل ارضی و مذهبی بود. ایران در دوره صفوی در زمینه مسائل نظامی، فقه شیعه، وهنر (معماری ، خوشنویسی، ونقاشی) پیشرفت شایانی نمود. از سرداران جنگی نامدار این دوره می توان قرچقای خان، الله وردی خان، و امامقلی خان را نام برد. که هر سه از سرداران شاه عباس یکم بودند. از فقیهان و دانشمندان نامی در این دوره میرداماد، فیض کاشانی، شیخ بهائی، ملاصدرا، و علامه مجلسی قابل ذکر هستند. هنرمندان مشهور این دوره نیز رضا عباسی، میرعماد، آقامیرک هستند. ولی از نظر ادبی ، در دوره صفویه شاعر یا نویسنده بزرگی از ایران برنخاست و تنها در زمینه ادبیات شیعی و مرثیه سرایی آثاری درخور توجه پدید آمد.
اصالت خاندان صفویان
برخلاف بسیاری از سلسله ها که توسط سرداران و جنگاوران تاسیس شده اند. یکی از جنبه های منحصر به فرد خاندان صفویه در دوران پس از اسلام ایران رسیدن اصل و نسب آنها به صوفیان می باشد، این جنبه ی متمایز سلسله صفویه سبب مقایسه آنها با سلسله ی پیش از اسلام ساسانی می شود. سلسله ای که پایه گذاران آن از طبقه ی موبدان زرتشتی بودند و دین زرتشتی را به عنوان دین رسمی کشور اعلام کردند، همچنین این نکته باید ذکر شود که اجداد صوفی خاندان صفوی صفویه اصالتاً شیعه نبودند بلکه آنها پیرو فرقه ی شافعی اهل سنتد بودند. تغییر مذهب فرقه صوفیان خاندان صفوی به فرقه ای نظامی – سیاسی شیعه گرا در زمان نوه ی شیخ صفی الدین اردبیلی ، یعنی خواجه علی آغاز گشت.